Als je zegt dat ergens muziek in zit dan bedoel je dat iets toekomst heeft. Er zit leven in! En leven betekent energie, kracht… In onderstaand stukje geeft Ronald Blokland, predikant in Maarssenbroek (geen expert in musicologie, moest ik erbij schrijven) een overzicht van een aantal krachten die muziek kan hebben.Ik begin in de bijbel om in sneltreinvaart uit te komen bij de kerkmuziek bij uitstek in de protestantse kerken: het kerklied.
Als je denkt aan bijbel en muziek kom je al gauw uit bij de psalmen. Psalm 23, de Heer is mijn Herder, heeft al zoveel mensen kracht gegeven in hun donkerste uren. Maar dat komt vooral door de woorden. Die woorden hebben een bijna bezwerende kracht. Het boze vlucht erdoor weg. Woorden van David.
Maar David was ook muzikant. En we horen hoe de eerste koning van Israël, Saul, door het harpspel van David getroost werd in zijn donkere depressieve uren. Vele eeuwen later werd de vader van de kerkmuziek Ambrosius er door zijn tijdgenoten van beschuldigd dat hij het volk misleidde met zijn bezwerende hymnen. Dat zou je de bezwerende en beïnvloedende kracht van muziek kunnen noemen.
Het volgende bijbelse verhaal herbergt ook een muzikale kracht. De val van de muur van Jericho. Toen het volk uit de woestijn kwam en een woonplaats zocht en de deur op slot ging, trokken ze een week lang elke dag om de stad heen onder geschal van ramshoorns. En zevenmaal op de zevende dag en aan het slot bliezen alle priesters op de hoorns en schreeuwde al het volk donderend hard. En toen stortte de muur in. Dat zou je de fysieke kracht van geluid kunnen noemen.
Het onderzoek naar de fysieke kracht van muziek staat nog maar in de kinder-schoenen. We kennen allemaal de operazangeres die een glas kapot zingt. Door de trillingen.
Daar wordt in de hilarische film “Mars Attacks!” -Mars Valt Aan- een leuke variant op gemaakt. De aarde wordt geplaagd door valse, intens gemeen lachende en onverslaanbare marsmannetjes. Totdat bij toeval wordt ontdekt dat ze niet tegen de jodelzang van Slim Whitman, een Amerikaanse crooner uit de fifties, kunnen. Daar ontploft hun hoofd van!
Bezwerende kracht, fysieke kracht. Maar wat te denken van het zogenaamde Mozart effect? Door 10 minuten per dag naar Mozart te luisteren zouden kinderen sneller kunnen leren en intelligenter worden. Broodje Aap of niet? Inmiddels is wel bewezen dat muziek luisteren en vooral muziek maken kinderen beter doet leren. Dat verklaart waarom sommige scholieren het liefst met muziek op hun proefwerk leren! Volgens sommige onderzoekers vindt muziek een rechtstreekse weg naar de hersens zonder de deur van het verstand door te gaan. Misschien bestaat er dus wel een hersen- stimulerende kracht van muziek.
Maar muziek heeft voor ons gevoel niet zozeer met het hoofd te maken als wel met het hart. Met wat ons raakt. Muziek is de spiegel van de ziel. Het laat iets van de binnenkant zien. Klanken kunnen troosten, spanning opbouwen, en ontladen, ze kunnen ons verheffen of bedrukken. Dat is de emotionele kracht van muziek.
Ook in onze kerk wordt er behoorlijk op los gemusiceerd. We denken allereerst aan de organisten en de muziekgroep. Maar we zouden allereerst aan onszelf moeten denken. Wij maken namelijk samen de muziek van de gemeente.
De bekende liedschrijver Bernard Huijbers, de componist van bv de muziek van lied 487: “De Heer heeft mij gezien en onverwacht”, sprak over de gemeente als:
“the performing audience”. Wij zijn tegelijkertijd toehoorder en uitvoerend musicus als we zingen.
Zingen vraagt om lucht. Onze lucht, onze kracht, schenken we daarbij aan God en aan elkaar. Door te zingen geef je als het ware lucht aan je ziel, aan je geloof en ongeloof, je emoties. Hard, zacht, tot tranen toe bewogen, of jubelend van vreugde.
Je gooit het er als het ware uit. En dat lucht soms letterlijk op. Bij mijn schoonouders stond vroeger op een bordje aan de muur: “Wer täglich singt das es schallt wird hundert Jahre alt”.
Dat is de heilzame kracht van muziek. Het is gezond voor lichaam en ziel. En dus zou ik willen besluiten met deze uitspraak: zolang we blijven zingen in de kerk, zit er muziek in!